رندال  معتقد است  که بازی جزئی مهم در آموزش  اطفال است . به زعم  وی محرومیت از بازی به شدت تاثیر گذار بوده و موجب تاخیر در رشد اجتماعی  کودکان می شود . اما به نظر می رسد که به واقع بازی پایه  و اساس اولین روابط اجتماعی باشد . در طی بازی می آموزیم که با دیگران به نحو مطلوب ارتباط برقرار کنیم ، تجارب مختلف کسب کنیم  و در افکار و تمایلات خود منعطف باشیم . باید توجه داشت که کودکان اوتیسم در مقایسه با دیگران از رشد اجتماعی  کمتری نیز بهره می برند . محور  این نگرش بر این موضوع  استوار است  که  رشد اجتماعی  کودکان  ناشی از اثر متقابل سطح شناختی  و طرح های ذهنی آنان با تجربه های  محیطی است . لذا در این قبیل کودکان  مشکلات رشد  اجتماعی همواره وجود خواهد داشت . یکی از مهمترین اهداف در آموزش و پرورش  کودکان اوتیسم ،سازگاری اجتماعی ،برقراری  روابط مفید و موثر با دیگران  و پذیرش مسئولیت های اجتماعی در مهارت هایی که بیشتر در زمینه خودیاری است ، می باشد .بازی می تواند  موجب تقویت  فرایند سازگاری  با اجتماع و جامعه در کودکان اوتیسم گردد. این بازی ها  باید به طور مستقیم یا غیر مستقیم بر روی مسائل عاطفی یا جسمی و بر اساس نوع اختلال موجود ،برنامه ریزی و اجرا گردد .

معرفی تعدادی از بازی های موثر برای کودکان اوتیسم

·         پرتاب توپ به هوا

بچه ها به صورت  دایره ای می ایستند ، مربی توپ را به هوا پرتاب می کند یکی از بچه ها را صدا می زند .بچه ای که نام او برده شده باید بلافاصله به وسط دایره آمده و توپ را بگیرد و اجازه ندهد که توپ بیافتد .پس از اینکه بچه ها این مرحله را یاد گرفتند یکی از بچه ها  توپ را به هوا پرتاب می کند و اسم یکی دیگر از دوستانش را صدا می زند و بازی به همین منوال ادامه پیدا می کند تا یکی یکی بچه ها حذف شوند و برنده ها مشخص می شود .

·         قایم موشک

برای اجرای این بازی ابتدا بچه ها باید قایم شدن در جاهای مختلف را یاد بگیرند وقتی پنهان شدن را یاد گرفتند در مرحله بعد پیدا کردن وبه دنبال هم گشتن را یاد می گیرند .

· 

برای شروع این کار ابتدا مربی و کودک با هم مسابقه می دهند بعد ازاینکه کودک متوجه شد از او چه می خواهیم این کودک بایک کودک دیگر مسابقه می دهند و در آخر بصورت گروهی مسابقه طناب کشی را انجام می دهند .

·         گذاشتن توپ بین دو پا و پریدن

      در این بازی بچه ها باید بتوانند توپ را بین دو پایشان کنترل کنند و همزمان شروع به پریدن کنند.

·         پریدن از روی کمر دیگران

بچه ها باید به صورت خمیده بایستد  ویکی از بچه ها از روی  آنها بپرد . برای آموزش این بازی  ابتدا از بچه می خواهیم از روی موانع بلند بپرند .پس از اینکه  این کار را  یاد گرفتند .چند تا از بچه ها به صورت خمیده می ایستند و یکی از بچه ها از روی آنها می پرد .

·         به صورت دایره بایستند و توپ را برای هم شوت کنند

ابتدا بچه ها باید به صورت انفرادی بتوانند توپ را برای هم شوت کنند و سپس به صورت دایره ای بایستند و به همین صورت که ایستاده اند توپ را برای یکدیگر شوت کنند .

·         چرخیدن دور صندلی همراه با موسیقی  و نشستن به محض قطع صدا

آموزش این بازی به این صورت است که ابتدا آهنگی برای بچه ها پخش می کنیم  و از آنها می خواهیم که به دور صندلی ها بچرخند و به محض قطع شدن آهنگ روی صندلی بنشینند.(لازم به ذکر است در هر دوره یکی از صندلی ها نسبت به بچه ها کم می شود) و هرکس بعد از قطع صدا ایستاده بود از بازی خارج می شود .

·         عمو زنجیرباف و آسیاب بچرخ

 در این بازی ها بچه ها به صورت دایره می ایستند و صدای حیوانات و حرکات تخیلی از قبیل شانه زدن ، خندیدن ،گریه کردن را تقلید می کنند.

·         جمع کردن توپ با آهنگ و متوقف کردن هنگام قطع صدا

در این بازی از بچه ها خواسته می شود با پخش آهنگ شروع به جمع کردن توپهای روی زمین کنند و بلافاصله بعد از قطع شدن آهنگ، دیگر هیچ توپی را برندارند و بعد از اتمام کار شروع به شمردن توپها می­کنند فردی به عنوان برنده معرفی می شود که تعداد توپهای بیشتری را جمع کرده باشد.

برنامه های آموزشی جهت تقویت توجه، تمرکز و هماهنگی چشم و دست

تقلید ساخت با قطعات بریکس

هدف: هماهنگی چشم و دست ، تقویت توجه و تمرکز.

نحوه اجرا: ابتدا از یک قطعه شروع می کنیم، یک قطعه برای کودک و یکی برای مربی .

مربی قطعه ای را در زوایای مختلف گذاشته و از کودک می خواهد به همان شکل قطعه را بگذارد.

هنگامی که کودک این مرحله را به خوبی پشت سر گذاشت مراحل پیشرفته تر و با دو قطعه را ادامه داده و به تدریج تعداد قطعات را بیشتر می کنیم و کودک باید طبق الگوی مربی قطعات را بچیند. وقتی کودک توانست با تقلید قطعات را بچیند از او می خواهیم به صورت تخیلی با استفاده از قطعات اشکالی مانند برج بسازد.

قابل ذکر است در تمام این مراحل قطعاتی که کودک و مربی به کار می برند باید همرنگ و هم شکل باشند.

بولینگ

هدف: هماهنگی چشم و دست

نحوه اجرا : ابتدا از کودک می خواهیم توپ را به سمت بولینگ ها قل بدهد، پس از آن  چند عدد از بولینگ ها را با فاصله زیاد از یکدیگر گذاشته و از بچه می خواهیم توپ را بدون هدف به طرف بولینگ بزند، سپس بولینگی را به عنوان هدف مشخص کرده و از او می خواهیم توپ را به طرف آن قل بدهد و به تدریج فاصلة بین بولینگ ها را کمتر و تعداد بولینگ ها را افزایش می دهیم.

دکمه بستن

هدف: تقویت مهارتهای حرکتی ظریف، آموزش مهارت  خودیاری .

نحوه اجرا : ابتدا با مقوا یک دکمه  و جا دکمه بزرگ تهیه کرده و از کودک می خواهیم دکمه را در جا دکمه قرار دهد پس از آنکه مهارت کافی را در این مرحله بدست آورد، این کار را با دکمة جدا و جا دکمه جدا بر روی پارچه انجام می دهد. پس از یاد گیری این مرحله کودک بایدبتواند دکمة لباس را بیرون از تن و روی تن دیگران یا روی لباس عروسک باز و بسته کند.

آخرین مرحله یادگیری بستن دکمه لباس در تن خود کودک است.

ماز

هدف: تقویت هماهنگی چشم و دست، تقویت عضلات دست

نحوه اجرا: برای اجراای این برنامه ابتدا کودک باید بتواند با مداد بین خطوط موازی حرکت کند بعد از یادگیری این مرحله حرکت با مداد و از بین خطوط مارپیچ یا شکسته به او آموزش داده می شود اگر کودک در این مرحله توانست بدون هیچ خطایی دو شکل را با خط به هم متصل کند وارد مرحله ماز ساده می شویم در برنامه یک ماز بدون مانع برای کودک رسم می کنیم و کودک باید بتواند با مداد از این موانع و بدون برخورد با دیواره ها عبور کند.

آخرین مرحله عبور از ماز با مانع است که در این مرحله کودک علاوه بر اینکه باید بتواند از بین خطوط عبور کند باید مواظب باشد به موانع برخورد نکند و راه اصلی را بدون برخورد با آنها پیدا کند.

اعصاب سنج

هدف: تقویت هماهنگی چشم و دست و تقویت توجه و تمرکز

نحوه اجرا: در این برنامه کودک باید یاد بگیرد دستة فلزی را بدون برخورد با میله های پر پیچ و خم فلزی حرکت دهد. در صورت برخورد دسته به فلزی صدای بوق بلندی شنیده می شود. در این بازی به دلیل روشن شدن لامپ و داشتن صدا خطاها برای بچه ها بارز است و بیشتر دقت می کنند که خطا نکنند.

حرفه آموزی

حرفه عبارتست از مجموعه  اقدامات در جهت آموزش، اشتغال و به کا رگماری فرد به گونه ای که بتواند از طریق آن ضمن کسب درآمد و تامین معاش به منزلت شخصی و اجتماعی مناسب دست یابد.

اکثر کودکان با توجه به توانمندیها و استعدادهایشان در کنار آموزش یا بعد از گذراندن آموزش نیاز به یادگیری یک مهارت و حرفه ای را دارد که در آینده بتواند به عنوان شغل یا یک حرفه از آن استفاده کند با توجه به این مهم ضروری به نظر می رسد که برای کودکان اوتیسم نیز جهت استفاده از یک حرفه یا مهارت برنامه ریزی درستی انجام پذیرد. به همین دلیل مرکز آموزش و توان بخشی کودکان اوتیسم اصفهان بخشی از فعالیتهایش را به آموزش مهارتهای حرفه ای اختصاص داده است. در این بخش حرفه هایی از قبیل معرق، چرم دوزی و تهیه پاکت وجود دارد و مددجو برای وارد شدن به این مرحله از آموزش باید تسلط کافی و مهارت نسبتا خوبی در انجام مهارتهای حرکتی ظریف و درشت، توجه و تمرکز و دقت کافی هنگام استفاده از ابزار به دست آورد . در ابتدای آموزش، هر کدام از حرفه های مورد نظر به مراحل کوچکتر تقسیم می شودو پس از موفقیت در هر مرحله می تواند پیشرفته تر شود تا کاملا در آن حرفه مهارت کافی پیدا کند.

کاربا کامپیوتر:

مشاهدات نشان داده که دانش آموزان اوتیسم واقعاً از کار با کامپیوتر لذت می برند و اغلب می توانند توانایی بالقوه خود را در حین انجام کار با کامپیوتر نشان دهند . موفقیت قابل توجهی در دانش آموزانی که با موس کار می کنند وجود دارد ، به طوری که می توانند به طور مستقل کاری را با دست انجام دهند.  از آنجایی که افراد اوتیستیک فراگیران دیداری هستند و نقاط قوت آنها در حافظه دیداریشان است از این رو کار با کامپیوتر       می تواند روش ها، اطلاعات و پاسخ های قابل پیش بینی را فراهم کند و ابزار مهمی برای آموزش یکسری مهارت ها از قبیل فعالیت های نوشتاری، تقویت مهارت های حرکتی ظریف و .... باشد و به عنوان فعالیتی مفرح و سرگرم کننده برای این کودکان محسوب شود. مطالعات نشان داده است انجام روزانه ی بازی های رایانه ای  می تواند در یادگیری علم ریاضی در دانش آموزان بهبود ایجاد کند . به گفته ی محققان ، این فرایند همچنین بر تمرکز و شیوه های رفتاری دانش آموزان تاثیر مثبت بر جا خواهد گذاشت.

تئاتر

هنر نمایشی عبارت است از فن درمانگری بر اساس  بدیهه سازی صحنه های  نمایشی در یک  موضوع  معین

توسط گروهی از افراد(کودک و یا بزرگسال)که اختلالات مشابهه دارند. درمانگران معمولاً در بازی نمایشی

شرکت  داشته و در عین حال به تحلیل و جهت دادن  به آن  می پردازند. تحقیقات  فراوانی در خصوص تأثیر   

بازی  درمانی و اجرای  هنرها ی نمایشی درخصوص کودکان با مشکلات  جسمی و روحی  بعمل آمده است

بایدتوجه داشت که کودکان کم توان ذهنی درمقایسه  با دیگران، از رشد اجتماعی کمتری  نیز بهره  می برند.

 محور این نگرش  بر این موضوع  استوار است که رشد اجتماعی کودکان ناشی  از اثر متقابل سطح  شناختی و   

طرح ها ی  ذهنی آنان با تجربه های  محیطی  است. لذا  در این قبیل کودکان کم توان ذهنی ، مشکلات  رشد

اجتماعی همواره وجودخواهد داشت. یکی از مهمترین اهداف در آموزش و پرورش کودکان کم توان ذهنی ،

 سازگاری اجتماعی ، برقراری روابط مفید و مؤثر با دیگران و پذیرش مسؤلیت های اجتماعی درمهارت هایی

که بیشتر در زمینه  خود یاری است ، کسب کنند .

 بازی درمانی و نمایش های عروسکی می تواند موجب تقویت فرآیند سازگاری با اجتماع و جامعه در کودکان

کم توان ذهنی  و یا  جسمی گردد.  این  بازی ها  باید  بطور مستقیم  و یا غیر مستقیم ، بر روی مسایل عاطفی و

یاجسمی  و بر اساس نوع اختلال موجود، بر نامه ریزی و اجرا گردد .

مارکوس  به اثر  مثبت  هنرهای نمایشی در  گفتار درمانی  کودکان کم توان ذهنی  که در ادای  کلمات  دچار

مشکل بودند،اشاره می کند.اجرای هنرهای عروسکی اثر بسیار مفیدی بر پیشرفت ذهنی و ادای مطلوب کلمات

در این قبیل کودکان خواهد داشت . پژوهشگران  با انجام بازی های نمایشی هدفدار به نقش مؤثر آن در درمان

 کودکانی که هیچ ارتباطی حتی با درمانگران نیز نشان نمی دادند و همچنین به اثر مثبت  بازی درمانی و نمایش

عروسکی در درمان کودکان مبتلا به اوتیسم اشاره دارند

.